Haji Wan Sulaiman bin Wan Sidek Haji Wan Sulaiman bin Wan Sidek dilahirkan pada tahun 1874 di sebuah desa pedalaman iaitu Kampung Pulau Tengah dalam Mukim Padang Kerbau, Daerah Kota Star.
Setelah bapanya meninggal dunia, ibunya, Wan Tam berusaha memberikan pendidikan asas yang secukupnya kepada anaknya seperti membaca surat-surat jawi dan Muqaddam. Ketika usianya 9 tahun, Haji Wan Sulaiman belajar Bahasa Melayu di sebuah sekolah kepunyaan Haji Din sehingga lulus darjah tiga.
Setelah bapanya meninggal dunia, ibunya, Wan Tam berusaha memberikan pendidikan asas yang secukupnya kepada anaknya seperti membaca surat-surat jawi dan Muqaddam. Ketika usianya 9 tahun, Haji Wan Sulaiman belajar Bahasa Melayu di sebuah sekolah kepunyaan Haji Din sehingga lulus darjah tiga.
Apabila berusia 12 tahun, Haji Wan Sulaiman dihantar pula belajar membaca al-Quran dan Pengetahuan Agama Islam kepada Tuan Guru Haji Ismail berasal dari Kelantan. Selepas itu, Haji Wan Sulaiman dihantar belajar Bahasa Inggeris dengan Doktor Gomez (peranakan Ceylon) yang membuka klinik perubatannya di Pekan Melayu. Tetapi disebabkan kenakalannya, beliau sering dimarahi dan dipukul oleh gurunya. Hal itu menyebabkan Haji Wan Sulaiman enggan meneruskan pengajiannya kerana menganggap gurunya itu berbangsa kafir. Sejak itulah beliau berazam untuk melanjutkan pelajaran ke Mekah.
Haji Wan Sulaiman bertolak ke Mekah dengan dibiayai oleh ibu dan saudara-saudaranya pada tahun 1887. Selama 17 tahun berada di Mekah, Haji Wan Sulaiman berjaya menguasai pelbagai bidang ilmu agama Islam termasuklah bahasa Arab, Nahu, Saraf, Hadis, pembacaan dan pengkajian al-Quran dan ilmu Falakiah. Dalam masa tiga tahun terakhir, beliau memberikan tumpuan sepenuhnya terhadap Ilmu Tarekat Naksyabandiyah Mujaddiyah Ahmadiyah. Dari gurunya iaitu Tuan Sheikh Fakir Muhammad Al-Bukhari, Haji Wan Sulaiman ditauliahkan Khalifah Tarekat yang ke-34. Sewaktu masih berada di Mekah, Haji Wan Sulaiman mengahwini Wan Kalsom (Wan Tom) binti Wan Abdul Hamid, anak bekas Kadi Daerah Yan, Kedah dan dikurniakan 11 orang cahayamata.
Pada tahun 1904, Sultan Abdul Hamid Halim Shah telah menubuhkan Majmuk Ulama untuk membantu baginda mengatasi sebarang masalah yang timbul berkaitan dengan agama Islam. Majmuk ini mengandungi 12 orang ulama dengan dipengerusikan olen Haji Wan Sulaiman sementara Haji Abdullah Fahim (Pak Him) selaku setiausahanya. Ulama-ulama lain yang menganggotainya termasuklah Sheikh Muhammad Khayat, Sheikh Jarum Derga (Haji Wan ldris Wan Jamal), Haji Ahmad Awang, Haji ldris Ayer Hitam, Haji Muhammad Saman (Keramat Serban Hijau), Haji lbrahim Paya Sena, Haji Muhammad Arif Sungai Nonang dan Haji Hussain Nasir Al-Banjari (Tuan Hussain Kedah). Majmuk ini berkumpul setiap malam Jumaat di Masjid Zahir untuk bermuzakarah hal-hal yang berkaitan dengan agama Islam.
Pada awal tahun 1906, Kerajaan Kedah melantiknya bertugas sebagai Kadi yang kemudiannya menjawat jawatan Kadi Besar dalam tahun 1910. Bidang kerjayanya semakin bersinar apabila beliau dilantik selaku Syeikhul Islam Kedah menggantikan Sheikh Muhammad Khayat pada tahun 1920. (senarai Syeikhul Islam Kedah atau Mufti kedah dari tahun 1901 hingga sekarang boleh dirujuk dilaman web Jabatan Mufti Kedah bahagian Senarai Sahibus Samahah Mufti Negeri Kedah Darul Aman) atau click right and open link in new tab here
Di samping tugas rasminya sebagai Ketua Pentadbir Undang-undang dan agama Islam, beliau banyak mencurahkan segala ilmu pengetahuan yang dipelajarinya di Mekah selama 20 tahun kepada orang ramai di seluruh negeri. Selain daripada orang awam, para pelajarnya termasuklah guru agama, imam dan Pegawai-pegawai Kerajaan. Beliau bukan sahaja menyampaikan kuliah agama di Masjid Negeri, tetapi juga di madrasah tempat kediamannya di Limbong Kapal, Alor Star secara bergilir-gilir pada waktu malam. Beliau juga sering menyampaikan ceramah agama di beberapa buah masjid di daerah lain seperti Bandar Baharu, Kulim dan Yan. Beliau berulang-alik ke tempat tersebut pada mulanya dengan kereta kuda dan kemudiannya dengan motokar Austin bernombor K 51.
Haji Wan Sulaiman amat menentang keras segala ajaran sesat yang menyeleweng dari segi iktikad dan ajaran agama Islam seperti amalan khurafat dan bida'ah yang masih berkembang subur pada masa itu. Amalan-amalan tersebut termasuklah memohon atau bernazar sesuatu pada kuburan yang dianggap keramat, menjamu hantu jembalang dan berubat secara menurun (melupakan diri). Satu-satunya amalan khurafat yang pernah dihapuskan oleh Haji Wan Sulaiman di Bandar Alor Star ialah amalan berkenduri nasi kunyit dan "mandi susu' di tangga atau perkarangan Balai Nobat kerana menunaikan sesuatu niat atau nazar. Beliau juga tidak bersetuju masyarakat Melayu mengadakan kenduri bubur asyura sewaktu menyambut "Hari Asyura" pada 10 Muharram setiap tahun tanpa mengadakan pengkisahan sejarah atau peristiwa mengenainya. Beliau juga menolak "Adat Persandingan" dalam upacara perkahwinan masyarakat Melayu yang menurutnya mencemar kesucian agama Islam kerana bercanggah dengan ajaran agama Islam sebenar.
Dalam bidang pendidikan, beliau berusaha memperbaiki kaedah pengajaran al-Quran yang ketika itu, diasingkan daripada matapelajaran lain di sekolah Melayu. Kaedah baru yang disusun oleh beliau telah diterima oleh pihak kerajaan Kedah dan ini membolehkan kanak-kanak menamatkan pengajian al-Quran dalam masa yang singkat. Beliau juga menubuhkan sebuah sekolah agama moden pada tahun 1916 yang diberi nama "Madrasah Al-Hamidiah" mengambil sempena nama Sultan Abdul Hamid Halim Shah. Sebagai sebuah sekolah agama Islam moden yang pertama di Kedah dan terawal di Semenanjung, sudah pasti ianya mengikut sistem pendidikan moden dari segala aspek seperti jadual waktu, buku teks, loceng, sukatan pelajaran, peperiksaan untuk naik darjah, guru-guru yang berpengkhususan dan pemberian sijil kepada pelajar yang lulus atau berjaya menamatkan pengajian sehingga darjah lima.
Madrasah Al-Hamidiah yang lebih dikenali sebagai Madrasah Pak Wan Sulaiman atau Sekolah Arab Limbong Kapal itu telah berjaya melahirkan ramai pelajar yang berkelulusan dalam pelbagai bidang seperti menjadi pentadbir, kadi, guru dan pemimpin masyarakat. Antara tokoh-tokoh terkenal termasuklah Dato' Sheikh Abdul Majid bin Mohd. Noor iaitu bekas Pengetua Maktab Mahmud dan Yang Dipertua Majlis Hal Ehwal Islam Kedah; Allahyarham Sheikh Saad bin Said, Pengasas Sekolah Attarbiatul-lslamiah dan bekas Kadi Besar Kedah dan Allahyarham Sheikh Salleh bin Shamsuddin, Guru Maktab Mahmud. Haji Wan Sulaiman bersama dengan Tunku Mahmud kemudiannya merancang untuk menubuhkan sebuah sekolah menengah agama yang lebih tinggi pengajiannya. "Al-Ma'hadil Mahmud" atau Maktab Mahmud yang terletak di Simpang Kuala, Alor Star telah dibina pada 16 Jun 1936 iaitu setelah setahun kematian Haji Wan Sulaiman. Maktab ini mengambil sempena nama Tunku Mahmud.
Dalam bidang karang mengarang, Haji Wan Sulaiman sering digandingkan dengan Tuan Hussain Kedah. Kedua mereka banyak menghasilkan karya-karya agama dalam bentuk kitab dan risalah. Sebagai pengarang yang gigih Haji Wan Sulaiman telah menghasilkan sebanyak 20 buah karya yang mencakupi pelbagai bidang. Beliau juga menghasilkan karya-karya bercorak pendidikan dalam bentuk puisi iaitu syair atau nazam. Hampir semua judul karyanya yang lain itu terdapat dalam bahasa Arab. Haji Wan Sulaiman banyak menyentuh tentang pentingnya mempelajari ilmu Tarekat Naksyabandiyah yang mempunyai kelebihan-kelebihan tertentu dalam karyanya. Perkara ini banyak dibicarakan olehnya dalam beberapa karyanya seperti Putuhatul-Kadihiyat, Nihayatul-Matlub, Haudhul-Maurud, Nursataak, Fakihatun-Janiah dan Mizanul-uklali wal-Udaba. Salah sebuah karyanya yang berbentuk syair atau nazam berjudul "Nazam Qasidah Lagu lbyari" telah dihasilkan olehnya di atas keretapi dalam tahun 1926 ketika turut mengiringi Tunku Mahmud ke Bangkok. Isi puisi tersebut mengandungi huraian tentang "Aqaidul-Iman' di mana amat sesuai diajar kepada kanak-kanak terutamanya di peringkat asuhan atau pra sekolah melalui lagu atau nasyid.
Sebagai seorang yang berkebolehan dalam ilmu Falakiah, beliau berjaya meramal akan berlakunya kejadian gerhana matahari dalam tahun 1928 dan dapat menerangkan kejadian gerhana itu secara saintifik melalui sebuah risalahnya berjudul "Risalah Nasihat Fasal Gerhana". Sehubungan dengan ini, Haji Wan Sulaiman pemah mengeluarkan siaran pekeliling untuk membantu para petani dalam hal mengerjakan sawah di mana mengandungi jadual musim-musim piama bendang di negeri Kedah.
Haji Wan Sulaiman meninggal secara mengejut di rumahnya di Limbong Kapal pada 28 Muharam 1354 bersamaan 2 Mei 1935 iaitu dalam usia 61 tahun. Bagi mengenangkan sumbangan Haji Wan Sulaiman yang amat bernilai itu, Kerajaan Kedah telah memberikan sanjungan dan penghormatan yang tinggi kepadanya dengan mengizinkan jenazahnya dikebumikan di Makam Diraja. Selain itu, Sekolah Kebangsaan Kanchut di bandar Alor Star telah diabadikan dengan nama beliau iaitu Sekolah Kebangsaan Wan Sulaiman Sidek yang didirikan pada 1 Mac 1985.
Haji Wan Sulaiman bertolak ke Mekah dengan dibiayai oleh ibu dan saudara-saudaranya pada tahun 1887. Selama 17 tahun berada di Mekah, Haji Wan Sulaiman berjaya menguasai pelbagai bidang ilmu agama Islam termasuklah bahasa Arab, Nahu, Saraf, Hadis, pembacaan dan pengkajian al-Quran dan ilmu Falakiah. Dalam masa tiga tahun terakhir, beliau memberikan tumpuan sepenuhnya terhadap Ilmu Tarekat Naksyabandiyah Mujaddiyah Ahmadiyah. Dari gurunya iaitu Tuan Sheikh Fakir Muhammad Al-Bukhari, Haji Wan Sulaiman ditauliahkan Khalifah Tarekat yang ke-34. Sewaktu masih berada di Mekah, Haji Wan Sulaiman mengahwini Wan Kalsom (Wan Tom) binti Wan Abdul Hamid, anak bekas Kadi Daerah Yan, Kedah dan dikurniakan 11 orang cahayamata.
Pada tahun 1904, Sultan Abdul Hamid Halim Shah telah menubuhkan Majmuk Ulama untuk membantu baginda mengatasi sebarang masalah yang timbul berkaitan dengan agama Islam. Majmuk ini mengandungi 12 orang ulama dengan dipengerusikan olen Haji Wan Sulaiman sementara Haji Abdullah Fahim (Pak Him) selaku setiausahanya. Ulama-ulama lain yang menganggotainya termasuklah Sheikh Muhammad Khayat, Sheikh Jarum Derga (Haji Wan ldris Wan Jamal), Haji Ahmad Awang, Haji ldris Ayer Hitam, Haji Muhammad Saman (Keramat Serban Hijau), Haji lbrahim Paya Sena, Haji Muhammad Arif Sungai Nonang dan Haji Hussain Nasir Al-Banjari (Tuan Hussain Kedah). Majmuk ini berkumpul setiap malam Jumaat di Masjid Zahir untuk bermuzakarah hal-hal yang berkaitan dengan agama Islam.
Pada awal tahun 1906, Kerajaan Kedah melantiknya bertugas sebagai Kadi yang kemudiannya menjawat jawatan Kadi Besar dalam tahun 1910. Bidang kerjayanya semakin bersinar apabila beliau dilantik selaku Syeikhul Islam Kedah menggantikan Sheikh Muhammad Khayat pada tahun 1920. (senarai Syeikhul Islam Kedah atau Mufti kedah dari tahun 1901 hingga sekarang boleh dirujuk dilaman web Jabatan Mufti Kedah bahagian Senarai Sahibus Samahah Mufti Negeri Kedah Darul Aman) atau click right and open link in new tab here
Di samping tugas rasminya sebagai Ketua Pentadbir Undang-undang dan agama Islam, beliau banyak mencurahkan segala ilmu pengetahuan yang dipelajarinya di Mekah selama 20 tahun kepada orang ramai di seluruh negeri. Selain daripada orang awam, para pelajarnya termasuklah guru agama, imam dan Pegawai-pegawai Kerajaan. Beliau bukan sahaja menyampaikan kuliah agama di Masjid Negeri, tetapi juga di madrasah tempat kediamannya di Limbong Kapal, Alor Star secara bergilir-gilir pada waktu malam. Beliau juga sering menyampaikan ceramah agama di beberapa buah masjid di daerah lain seperti Bandar Baharu, Kulim dan Yan. Beliau berulang-alik ke tempat tersebut pada mulanya dengan kereta kuda dan kemudiannya dengan motokar Austin bernombor K 51.
Haji Wan Sulaiman amat menentang keras segala ajaran sesat yang menyeleweng dari segi iktikad dan ajaran agama Islam seperti amalan khurafat dan bida'ah yang masih berkembang subur pada masa itu. Amalan-amalan tersebut termasuklah memohon atau bernazar sesuatu pada kuburan yang dianggap keramat, menjamu hantu jembalang dan berubat secara menurun (melupakan diri). Satu-satunya amalan khurafat yang pernah dihapuskan oleh Haji Wan Sulaiman di Bandar Alor Star ialah amalan berkenduri nasi kunyit dan "mandi susu' di tangga atau perkarangan Balai Nobat kerana menunaikan sesuatu niat atau nazar. Beliau juga tidak bersetuju masyarakat Melayu mengadakan kenduri bubur asyura sewaktu menyambut "Hari Asyura" pada 10 Muharram setiap tahun tanpa mengadakan pengkisahan sejarah atau peristiwa mengenainya. Beliau juga menolak "Adat Persandingan" dalam upacara perkahwinan masyarakat Melayu yang menurutnya mencemar kesucian agama Islam kerana bercanggah dengan ajaran agama Islam sebenar.
Dalam bidang pendidikan, beliau berusaha memperbaiki kaedah pengajaran al-Quran yang ketika itu, diasingkan daripada matapelajaran lain di sekolah Melayu. Kaedah baru yang disusun oleh beliau telah diterima oleh pihak kerajaan Kedah dan ini membolehkan kanak-kanak menamatkan pengajian al-Quran dalam masa yang singkat. Beliau juga menubuhkan sebuah sekolah agama moden pada tahun 1916 yang diberi nama "Madrasah Al-Hamidiah" mengambil sempena nama Sultan Abdul Hamid Halim Shah. Sebagai sebuah sekolah agama Islam moden yang pertama di Kedah dan terawal di Semenanjung, sudah pasti ianya mengikut sistem pendidikan moden dari segala aspek seperti jadual waktu, buku teks, loceng, sukatan pelajaran, peperiksaan untuk naik darjah, guru-guru yang berpengkhususan dan pemberian sijil kepada pelajar yang lulus atau berjaya menamatkan pengajian sehingga darjah lima.
Madrasah Al-Hamidiah yang lebih dikenali sebagai Madrasah Pak Wan Sulaiman atau Sekolah Arab Limbong Kapal itu telah berjaya melahirkan ramai pelajar yang berkelulusan dalam pelbagai bidang seperti menjadi pentadbir, kadi, guru dan pemimpin masyarakat. Antara tokoh-tokoh terkenal termasuklah Dato' Sheikh Abdul Majid bin Mohd. Noor iaitu bekas Pengetua Maktab Mahmud dan Yang Dipertua Majlis Hal Ehwal Islam Kedah; Allahyarham Sheikh Saad bin Said, Pengasas Sekolah Attarbiatul-lslamiah dan bekas Kadi Besar Kedah dan Allahyarham Sheikh Salleh bin Shamsuddin, Guru Maktab Mahmud. Haji Wan Sulaiman bersama dengan Tunku Mahmud kemudiannya merancang untuk menubuhkan sebuah sekolah menengah agama yang lebih tinggi pengajiannya. "Al-Ma'hadil Mahmud" atau Maktab Mahmud yang terletak di Simpang Kuala, Alor Star telah dibina pada 16 Jun 1936 iaitu setelah setahun kematian Haji Wan Sulaiman. Maktab ini mengambil sempena nama Tunku Mahmud.
Dalam bidang karang mengarang, Haji Wan Sulaiman sering digandingkan dengan Tuan Hussain Kedah. Kedua mereka banyak menghasilkan karya-karya agama dalam bentuk kitab dan risalah. Sebagai pengarang yang gigih Haji Wan Sulaiman telah menghasilkan sebanyak 20 buah karya yang mencakupi pelbagai bidang. Beliau juga menghasilkan karya-karya bercorak pendidikan dalam bentuk puisi iaitu syair atau nazam. Hampir semua judul karyanya yang lain itu terdapat dalam bahasa Arab. Haji Wan Sulaiman banyak menyentuh tentang pentingnya mempelajari ilmu Tarekat Naksyabandiyah yang mempunyai kelebihan-kelebihan tertentu dalam karyanya. Perkara ini banyak dibicarakan olehnya dalam beberapa karyanya seperti Putuhatul-Kadihiyat, Nihayatul-Matlub, Haudhul-Maurud, Nursataak, Fakihatun-Janiah dan Mizanul-uklali wal-Udaba. Salah sebuah karyanya yang berbentuk syair atau nazam berjudul "Nazam Qasidah Lagu lbyari" telah dihasilkan olehnya di atas keretapi dalam tahun 1926 ketika turut mengiringi Tunku Mahmud ke Bangkok. Isi puisi tersebut mengandungi huraian tentang "Aqaidul-Iman' di mana amat sesuai diajar kepada kanak-kanak terutamanya di peringkat asuhan atau pra sekolah melalui lagu atau nasyid.
Sebagai seorang yang berkebolehan dalam ilmu Falakiah, beliau berjaya meramal akan berlakunya kejadian gerhana matahari dalam tahun 1928 dan dapat menerangkan kejadian gerhana itu secara saintifik melalui sebuah risalahnya berjudul "Risalah Nasihat Fasal Gerhana". Sehubungan dengan ini, Haji Wan Sulaiman pemah mengeluarkan siaran pekeliling untuk membantu para petani dalam hal mengerjakan sawah di mana mengandungi jadual musim-musim piama bendang di negeri Kedah.
Kamus Bahasa:
piama = musim ~ musim yg baik utk memulakan penanaman padi, musim hujan; awal ~ permulaan musim hujan; sayup ~ akhir musim hujan; semasak buah ~ genap satu musim dlm setahun
piama = musim ~ musim yg baik utk memulakan penanaman padi, musim hujan; awal ~ permulaan musim hujan; sayup ~ akhir musim hujan; semasak buah ~ genap satu musim dlm setahun
Haji Wan Sulaiman meninggal secara mengejut di rumahnya di Limbong Kapal pada 28 Muharam 1354 bersamaan 2 Mei 1935 iaitu dalam usia 61 tahun. Bagi mengenangkan sumbangan Haji Wan Sulaiman yang amat bernilai itu, Kerajaan Kedah telah memberikan sanjungan dan penghormatan yang tinggi kepadanya dengan mengizinkan jenazahnya dikebumikan di Makam Diraja. Selain itu, Sekolah Kebangsaan Kanchut di bandar Alor Star telah diabadikan dengan nama beliau iaitu Sekolah Kebangsaan Wan Sulaiman Sidek yang didirikan pada 1 Mac 1985.
Artikel diambil dari laman mykedah2.com
Tiada ulasan:
Catat Ulasan