Syeikh Abdul Mubin Al-Jarimi Al-Fatani - Guru Sultan Pahang
Nama lengkapnya ialah Syeikh Syihabuddin Abu Ahmad Abdul Mubin bin Syeikh Muhammad Thaiyib bin Syeikh Abbas bin Syeikh Muhammad Jailani (gelar Tok Janggut) bin Masari bin Hamzah bin Abdul Mubin bin Abdul Jabbar Syah bin Muhammad Arifin Syah al-Jarimi al-Fathani. Selanjutnya disingkatkan dengan Syeikh Abdul Mubin al-Jarimi al-Fathani.
Beliau dilahirkan di Kampung Jerim, Patani pada 15 Rabiulawal 1303 Hijrah/1885 Masihi. Dan meninggal dunia pada waktu Subuh hari Jumaat tanggal 14 Syaaban 1367 Hijrah/20 Ogos 1948 Masihi di Kuantan, Pahang. Dikebumikan pada pukul 12.00 tengah malam di Perkuburan Beserah, Kuantan, Pahang, dekat dengan Maqam Tuan Wok.
Nama lengkapnya ialah Syeikh Syihabuddin Abu Ahmad Abdul Mubin bin Syeikh Muhammad Thaiyib bin Syeikh Abbas bin Syeikh Muhammad Jailani (gelar Tok Janggut) bin Masari bin Hamzah bin Abdul Mubin bin Abdul Jabbar Syah bin Muhammad Arifin Syah al-Jarimi al-Fathani. Selanjutnya disingkatkan dengan Syeikh Abdul Mubin al-Jarimi al-Fathani.
Beliau dilahirkan di Kampung Jerim, Patani pada 15 Rabiulawal 1303 Hijrah/1885 Masihi. Dan meninggal dunia pada waktu Subuh hari Jumaat tanggal 14 Syaaban 1367 Hijrah/20 Ogos 1948 Masihi di Kuantan, Pahang. Dikebumikan pada pukul 12.00 tengah malam di Perkuburan Beserah, Kuantan, Pahang, dekat dengan Maqam Tuan Wok.
Syeikh Muhammad Arifin Syah, iaitu datuk neneknya adalah di antara ulama peringkat awal yang datang ke Patani Darus Salam. Beliau digelar juga dengan Tok Kelupang. Selain itu sebagai seorang ulama dan ketua pemerintahan di Cabang Empat, Patani.
PERHUBUNGAN KELUARGA
Dalam perhubungan silsilah ulama yang diceritakan ini, terdapat empat nama ulama yang bernama Abdul Mubin. Pertama, Syeikh Abdul Mubin bin Abdul Jabbar Syah bin Muhammad Arifin Syah al-Jarimi al-Fathani. Syeikh Abdul Mubin yang pertama ini memperoleh anak bernama Syeikh Hamzah. Syeikh Hamzah memperoleh anak bernama Syeikh Masari. Syeikh Masari memperoleh anak tiga orang iaitu, 1. Syeikh Abdul Mubin, 2. Syeikh Abdur Rahman, dan 3. Syeikh Muhammad Jailani.
Ada pun Syeikh Muhammad Jailani (anak ketiga) memperoleh lima orang anak, iaitu 1. Syeikh Abdul Mubin, 2. Syeikh Muhammad Shalih, 3. Syeikh Abbas, 4. Muhammad Yunus, dan 5. Syeikh Maula. Syeikh Abdul Mubin (anak pertama) memperoleh 11 orang anak, di antaranya Syeikh Abdur Rahman Pauh Bok, Syeikh Abdullah (penyusun kitab Tanbihul Ghafilin dalam bahasa Melayu, selengkapnya buku Manhalush Shafi). Syeikh Abdur Rahman Pauh Bok adalah guru kepada Syeikh Daud bin Abdullah al-Fathani, ulama dunia Melayu yang sangat terkenal. Syeikh Abbas (anak ketiga) memperoleh anak bernama Syeikh Muhammad Thaiyib. Syeikh Muhammad Thaiyib memperoleh anak bernama Syeikh Abdul Mubin al-Jarimi al-Fathani, guru kepada Sultan Ahmad al-Mu'azzam Syah, Sultan Pahang, iaitu ulama yang sedang dibincangkan ini.
PENDIDIKANNYA
Pendidikan asasnya diperoleh dari lingkungan keluarga sendiri yang secara bersambung mulai dari pihak ayah dan ibunya hingga ke atas adalah orang-orang yang alim dalam ilmu-ilmu keIslaman. Syeikh Abdul Mubin al-Jarimi al-Fathani mengikuti pengajian sistem pondok di Pondok Tok Raja Haji, Jambu, Patani dalam tempoh yang lama. Setelah memperoleh ilmu yang banyak menurut pengajian sistem pondok Patani, beliau melanjutkan pelajarannya ke Mekah dan berguru kepada Syeikh Ahmad al- Fathani kerana Syeikh Ahmad al-Fathani tetapi hanya sekejap kerana ulama yang terkenal itu meninggal dunia (1325 Hijrah/1908 Masihi).
Selepas itu Syeikh Abdul Mubin mencari guru-guru yang lain sehingga akhirnya belajar kepada Syeikh Mukhtar bin `Atharid Bogor. Setelah pulang dari Mekah beliau memperdalam ilmu pula kepada Tok Kenali dan Tok Kelaba, kedua-duanya adalah peringkat abang kepadanya sewaktu sama-sama belajar kepada Syeikh Ahmad al-Fathani. Sebelum Syeikh Abdul Mubin pindah ke Kampung Beserah, Pahang, beliau pernah merantau ke beberapa tempat selain memperdalam ilmu pengetahuan, sekali gus menyebarkan ilmu-ilmu keIslaman yang telah dikuasainya.
AKTIVITI, KARYA DAN PEMIKIRAN
Minat Syeikh Abdul Mubin untuk menyebarkan ilmu pengetahuan melalui media cetak yang ditanamkan oleh gurunya Syeikh Ahmad al-Fathani kepadanya sangat berkesan. Syeikh Abdul Mubin tahu benar peristiwa pelantikan yang dilakukan oleh Syeikh Ahmad al-Fathani kepada Raja Ali Kelana dan Syeikh Daud bin Ismail al-Fathani untuk mengelolakan media cetak itu; masing-masing di Riau dan Singapura ditugaskan pada Raja Ali Kelana dan di Kota Bharu, Kelantan ditugaskan pada Syeikh Daud bin Ismail al-Fathani.
Beliau sendiri walaupun tidak melalui pelantikan rasmi oleh gurunya, namun berusaha bergerak mendirikan Mathba'ah al-'Ubudiyah al-Fathaniyah di Patani. Akan tetapi oleh sebab pengetahuan khusus beliau mengenainya kurang memadai, maka usahanya di Patani itu telah gagal. Beliau kemudiannya terpaksa berpindah ke Singapura mendekati sahabat-sahabatnya keturunan Diraja Riau, yang juga bekas murid Syeikh Ahmad al-Fathani, yang telah berhasil mendirikan Mathba'ah Al-Ahmadiah Singapura cawangan Syarkah Ahmadi & Co. Midai. Oleh kerana itulah beberapa buah karya beliau pada peringkat awal dicetak oleh Mathba'ah Al-Ahmadiah Singapura. Selepas beliau merasa pengetahuannya dalam dunia percetakan dan dunia perniagaan sudah cukup, beliau mengorak langkah berhijrah ke Pahang.
Di Pahang beliau mulai mengajar ilmu-ilmu Islam kepada masyarakat dengan cara berpindah dari satu tempat ke tempat yang lain. Oleh kerana pengetahuan Islamnya yang luas, Sultan Pahang sendiri berhasrat melantiknya sebagai mufti tetapi beliau menolaknya. Beliau hanya bersedia menjadi guru kepada keluarga Sultan Pahang. Selain mengajar masyarakat sekeliling dan keluarga istana Sultan Pahang, beliau juga menyusun beberapa buah risalah dan kitab.
Karya-karyanya ada yang disusun di atas kehendaknya sendiri dan ada pula di atas kehendak Sultan Pahang. Dalam masa yang sama beliau meneruskan cita-cita membangun media cetak yang pernah diusahakannya tetapi gagal sewaktu berada di Patani dulu. Percetakannya di Pahang dinamakan sebagai Mathba'ah al-'Ubudiyah al-Fathaniyah al-Kainah, Beserah, Pahang.
Di antara karya beliau yang berada di dalam simpanan penulis adalah sebagaimana tersenarai di bawah ini:
1. Najatul Ikhwan fima Yahshulu bihil Islam wal Iman, diselesaikan ada 12 Syaaban 1337 Hijrah/12 Mei 1919 Masihi di Pahang Darul Amani (istilah beliau, padahal yang umum dipakai sekarang ialah Pahang Darul Makmur). Dicetak oleh Mathba'ah Al-Ahmadiah al-Kainah Singapura, 50 Minto Road, 1343 Hijrah/1924 Masihi. Halaman muka dinyatakan, `Diterjemahkan ini kitab dengan titah yang maha mulia al-Mu'tasim Billah as-Sultan `Abdullah al-Muzaffar Syah ibni al-Marhum as-Sultan Ahmad al-Mu'azzam Syah Pahang'.
2. Fat-hul Majid fi `Ilmit Tauhid, diselesaikan pada 20 Safar 1342 Hijrah/1923 Masihi. Cetakan kedua oleh Mathba'ah al-'Ubudiyah al-Fathaniyah, Beserah, Kuantan, Pahang, 1356 Hijrah/ 1937 Masihi.
3. Tabshiratul Ikhwan fi Tajwidil Quran, diselesaikan 22 Zulhijah 1342 Hijrah/1923 Masihi di Pahang Darul Amani. Cetakan kedua oleh Mathba'ah al-'Ubudiyah al-Fathaniyah al-Kainah bin Firdaus al-Fahamiyah, 1356 Hijrah/1937 Masihi. Kitab ini pernah dicetak oleh Mathba'ah Al-Ahmadiah Singapura tahun 1346 Hijrah/1927 Masihi.
4. `Umdatul Hukkam li Ta'dilil Ahkam, diselesaikan pada tahun 1358 Hijrah/1939 Masihi. Juzuk pertama cetakan pertama oleh Mathba'ah al-`Ubudiyah al-Fathaniyah al-Kainah bil Bashrah al-Fahamiyah al-Mahmiyah, 1359 Hijrah/1940 Masihi. Kata pengantar Sultan Pahang, katanya, ``Adalah kitab `Umdatul Hukkam li Ta'dilil Ahkam ini dengan kehendak beta menanggungkan atas orang yang beta percayai akan dia, iaitu al-Labibun Najib Tuan Haji Wan Abdul Mubin bin Muhammad Thaiyib Fathani, pada menterjemahkan dia ke bahasa Melayu daripada kitab Fiqh asy-Syafi'iyah yang masyhur.''
5. Hadis Suluk lil Umara' wal Muluk, diselesaikan pada 19 Zulhijah 1359 Hijrah/1940 Masihi. Cetakan pertama oleh Mathba'ah al-'Ubudiyah al-Fathaniyah al-Kainah bil Bashrah al-Fahamiyah al-Mahmiyah, 1359 Hijrah/ 1940 Masihi.
6. Safinatun Najah fima Yajibu `alal `Abdi li Maulah, juzuk yang pertama, tanpa disebut tahun selesai penulisan. Cetakan pertama oleh Mathba'ah Al-Ahmadiah, 50 Minto Road, Singapura, tanpa kenyataan tahun cetakan.
7. As`adur Rafiq, tersebut pada iklan Natijah Al-Ahmadiah bagi tahun 1345 Hijrah atau tahun 1926-1927 Masihi, halaman 53. Dengan terdapatnya kata pengantar Maulana al-Watsiq Billah as-Sultan Abu Bakar Ri`ayatuddin Mu'azzam Syah ibni al-Marhum Maulana al-Mu'tasim Billah as-Sultan `Abdullah bin as-Sultan Ahmad al-Mu'azzam Syah, Sultan Pahang, pada karya-karya Syeikh `Abdul Mubin al-Jarimi al-Fathani adalah sebagai bukti bahawa beliau adalah seorang ulama yang sangat besar peranan dan pengaruhnya di Kerajaan Pahang.
KETURUNAN
Syeikh Abdul Mubin sepanjang hidupnya pernah berkahwin sebanyak tujuh kali dan meninggalkan 11 orang anak. Perkahwinan pertamanya dengan Hajah Aisyah binti Syeikh, berasal dari Pahang. Beliau memperoleh anak-anak; 1. Ahmad 2. Haji Mahmud, menetap di Betong, Patani. Daripada beliau ini penulis memperoleh pelbagai dokumen mengenai ulama yang diceritakan ini, 3. Hamidah, 4. Salamah, dan 5. Rahmah. Anak-anak beliau daripada isteri yang lain penulis tinggalkan. Ia dapat dirujuk di dalam buku yang telah penulis terjemahkan berjudul Dhiyaul Murid Syeikh Daud Bin Abdullah Al-Fathani.
PERHUBUNGAN KELUARGA
Dalam perhubungan silsilah ulama yang diceritakan ini, terdapat empat nama ulama yang bernama Abdul Mubin. Pertama, Syeikh Abdul Mubin bin Abdul Jabbar Syah bin Muhammad Arifin Syah al-Jarimi al-Fathani. Syeikh Abdul Mubin yang pertama ini memperoleh anak bernama Syeikh Hamzah. Syeikh Hamzah memperoleh anak bernama Syeikh Masari. Syeikh Masari memperoleh anak tiga orang iaitu, 1. Syeikh Abdul Mubin, 2. Syeikh Abdur Rahman, dan 3. Syeikh Muhammad Jailani.
Ada pun Syeikh Muhammad Jailani (anak ketiga) memperoleh lima orang anak, iaitu 1. Syeikh Abdul Mubin, 2. Syeikh Muhammad Shalih, 3. Syeikh Abbas, 4. Muhammad Yunus, dan 5. Syeikh Maula. Syeikh Abdul Mubin (anak pertama) memperoleh 11 orang anak, di antaranya Syeikh Abdur Rahman Pauh Bok, Syeikh Abdullah (penyusun kitab Tanbihul Ghafilin dalam bahasa Melayu, selengkapnya buku Manhalush Shafi). Syeikh Abdur Rahman Pauh Bok adalah guru kepada Syeikh Daud bin Abdullah al-Fathani, ulama dunia Melayu yang sangat terkenal. Syeikh Abbas (anak ketiga) memperoleh anak bernama Syeikh Muhammad Thaiyib. Syeikh Muhammad Thaiyib memperoleh anak bernama Syeikh Abdul Mubin al-Jarimi al-Fathani, guru kepada Sultan Ahmad al-Mu'azzam Syah, Sultan Pahang, iaitu ulama yang sedang dibincangkan ini.
PENDIDIKANNYA
Pendidikan asasnya diperoleh dari lingkungan keluarga sendiri yang secara bersambung mulai dari pihak ayah dan ibunya hingga ke atas adalah orang-orang yang alim dalam ilmu-ilmu keIslaman. Syeikh Abdul Mubin al-Jarimi al-Fathani mengikuti pengajian sistem pondok di Pondok Tok Raja Haji, Jambu, Patani dalam tempoh yang lama. Setelah memperoleh ilmu yang banyak menurut pengajian sistem pondok Patani, beliau melanjutkan pelajarannya ke Mekah dan berguru kepada Syeikh Ahmad al- Fathani kerana Syeikh Ahmad al-Fathani tetapi hanya sekejap kerana ulama yang terkenal itu meninggal dunia (1325 Hijrah/1908 Masihi).
Selepas itu Syeikh Abdul Mubin mencari guru-guru yang lain sehingga akhirnya belajar kepada Syeikh Mukhtar bin `Atharid Bogor. Setelah pulang dari Mekah beliau memperdalam ilmu pula kepada Tok Kenali dan Tok Kelaba, kedua-duanya adalah peringkat abang kepadanya sewaktu sama-sama belajar kepada Syeikh Ahmad al-Fathani. Sebelum Syeikh Abdul Mubin pindah ke Kampung Beserah, Pahang, beliau pernah merantau ke beberapa tempat selain memperdalam ilmu pengetahuan, sekali gus menyebarkan ilmu-ilmu keIslaman yang telah dikuasainya.
AKTIVITI, KARYA DAN PEMIKIRAN
Minat Syeikh Abdul Mubin untuk menyebarkan ilmu pengetahuan melalui media cetak yang ditanamkan oleh gurunya Syeikh Ahmad al-Fathani kepadanya sangat berkesan. Syeikh Abdul Mubin tahu benar peristiwa pelantikan yang dilakukan oleh Syeikh Ahmad al-Fathani kepada Raja Ali Kelana dan Syeikh Daud bin Ismail al-Fathani untuk mengelolakan media cetak itu; masing-masing di Riau dan Singapura ditugaskan pada Raja Ali Kelana dan di Kota Bharu, Kelantan ditugaskan pada Syeikh Daud bin Ismail al-Fathani.
Beliau sendiri walaupun tidak melalui pelantikan rasmi oleh gurunya, namun berusaha bergerak mendirikan Mathba'ah al-'Ubudiyah al-Fathaniyah di Patani. Akan tetapi oleh sebab pengetahuan khusus beliau mengenainya kurang memadai, maka usahanya di Patani itu telah gagal. Beliau kemudiannya terpaksa berpindah ke Singapura mendekati sahabat-sahabatnya keturunan Diraja Riau, yang juga bekas murid Syeikh Ahmad al-Fathani, yang telah berhasil mendirikan Mathba'ah Al-Ahmadiah Singapura cawangan Syarkah Ahmadi & Co. Midai. Oleh kerana itulah beberapa buah karya beliau pada peringkat awal dicetak oleh Mathba'ah Al-Ahmadiah Singapura. Selepas beliau merasa pengetahuannya dalam dunia percetakan dan dunia perniagaan sudah cukup, beliau mengorak langkah berhijrah ke Pahang.
Di Pahang beliau mulai mengajar ilmu-ilmu Islam kepada masyarakat dengan cara berpindah dari satu tempat ke tempat yang lain. Oleh kerana pengetahuan Islamnya yang luas, Sultan Pahang sendiri berhasrat melantiknya sebagai mufti tetapi beliau menolaknya. Beliau hanya bersedia menjadi guru kepada keluarga Sultan Pahang. Selain mengajar masyarakat sekeliling dan keluarga istana Sultan Pahang, beliau juga menyusun beberapa buah risalah dan kitab.
Karya-karyanya ada yang disusun di atas kehendaknya sendiri dan ada pula di atas kehendak Sultan Pahang. Dalam masa yang sama beliau meneruskan cita-cita membangun media cetak yang pernah diusahakannya tetapi gagal sewaktu berada di Patani dulu. Percetakannya di Pahang dinamakan sebagai Mathba'ah al-'Ubudiyah al-Fathaniyah al-Kainah, Beserah, Pahang.
Di antara karya beliau yang berada di dalam simpanan penulis adalah sebagaimana tersenarai di bawah ini:
1. Najatul Ikhwan fima Yahshulu bihil Islam wal Iman, diselesaikan ada 12 Syaaban 1337 Hijrah/12 Mei 1919 Masihi di Pahang Darul Amani (istilah beliau, padahal yang umum dipakai sekarang ialah Pahang Darul Makmur). Dicetak oleh Mathba'ah Al-Ahmadiah al-Kainah Singapura, 50 Minto Road, 1343 Hijrah/1924 Masihi. Halaman muka dinyatakan, `Diterjemahkan ini kitab dengan titah yang maha mulia al-Mu'tasim Billah as-Sultan `Abdullah al-Muzaffar Syah ibni al-Marhum as-Sultan Ahmad al-Mu'azzam Syah Pahang'.
2. Fat-hul Majid fi `Ilmit Tauhid, diselesaikan pada 20 Safar 1342 Hijrah/1923 Masihi. Cetakan kedua oleh Mathba'ah al-'Ubudiyah al-Fathaniyah, Beserah, Kuantan, Pahang, 1356 Hijrah/ 1937 Masihi.
3. Tabshiratul Ikhwan fi Tajwidil Quran, diselesaikan 22 Zulhijah 1342 Hijrah/1923 Masihi di Pahang Darul Amani. Cetakan kedua oleh Mathba'ah al-'Ubudiyah al-Fathaniyah al-Kainah bin Firdaus al-Fahamiyah, 1356 Hijrah/1937 Masihi. Kitab ini pernah dicetak oleh Mathba'ah Al-Ahmadiah Singapura tahun 1346 Hijrah/1927 Masihi.
4. `Umdatul Hukkam li Ta'dilil Ahkam, diselesaikan pada tahun 1358 Hijrah/1939 Masihi. Juzuk pertama cetakan pertama oleh Mathba'ah al-`Ubudiyah al-Fathaniyah al-Kainah bil Bashrah al-Fahamiyah al-Mahmiyah, 1359 Hijrah/1940 Masihi. Kata pengantar Sultan Pahang, katanya, ``Adalah kitab `Umdatul Hukkam li Ta'dilil Ahkam ini dengan kehendak beta menanggungkan atas orang yang beta percayai akan dia, iaitu al-Labibun Najib Tuan Haji Wan Abdul Mubin bin Muhammad Thaiyib Fathani, pada menterjemahkan dia ke bahasa Melayu daripada kitab Fiqh asy-Syafi'iyah yang masyhur.''
5. Hadis Suluk lil Umara' wal Muluk, diselesaikan pada 19 Zulhijah 1359 Hijrah/1940 Masihi. Cetakan pertama oleh Mathba'ah al-'Ubudiyah al-Fathaniyah al-Kainah bil Bashrah al-Fahamiyah al-Mahmiyah, 1359 Hijrah/ 1940 Masihi.
6. Safinatun Najah fima Yajibu `alal `Abdi li Maulah, juzuk yang pertama, tanpa disebut tahun selesai penulisan. Cetakan pertama oleh Mathba'ah Al-Ahmadiah, 50 Minto Road, Singapura, tanpa kenyataan tahun cetakan.
7. As`adur Rafiq, tersebut pada iklan Natijah Al-Ahmadiah bagi tahun 1345 Hijrah atau tahun 1926-1927 Masihi, halaman 53. Dengan terdapatnya kata pengantar Maulana al-Watsiq Billah as-Sultan Abu Bakar Ri`ayatuddin Mu'azzam Syah ibni al-Marhum Maulana al-Mu'tasim Billah as-Sultan `Abdullah bin as-Sultan Ahmad al-Mu'azzam Syah, Sultan Pahang, pada karya-karya Syeikh `Abdul Mubin al-Jarimi al-Fathani adalah sebagai bukti bahawa beliau adalah seorang ulama yang sangat besar peranan dan pengaruhnya di Kerajaan Pahang.
KETURUNAN
Syeikh Abdul Mubin sepanjang hidupnya pernah berkahwin sebanyak tujuh kali dan meninggalkan 11 orang anak. Perkahwinan pertamanya dengan Hajah Aisyah binti Syeikh, berasal dari Pahang. Beliau memperoleh anak-anak; 1. Ahmad 2. Haji Mahmud, menetap di Betong, Patani. Daripada beliau ini penulis memperoleh pelbagai dokumen mengenai ulama yang diceritakan ini, 3. Hamidah, 4. Salamah, dan 5. Rahmah. Anak-anak beliau daripada isteri yang lain penulis tinggalkan. Ia dapat dirujuk di dalam buku yang telah penulis terjemahkan berjudul Dhiyaul Murid Syeikh Daud Bin Abdullah Al-Fathani.
Nukilan karya agung Syeikh Wan Mohd Saghir r.a dalam utusan melayu bertarikh 12/04/2004
Tiada ulasan:
Catat Ulasan